Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı Dikkate Alınmalıdır

Ünal Örnek

unalornek@hotmail.com

Ülkemizde 2012-2016 yıllarını kapsayan Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı 2012 yılında yürürlüğe girmiş idi. Belge Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın koordinasyonunda; kooperatifçilik hizmetlerinden sorumlu Bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşları ile kooperatif üst kuruluşları, üniversiteler ve diğer ilgili ulusal ve uluslararası kuruluşların katkılarıyla hazırlanmıştı. Belgede kooperatifçilik sektörünün sorunları ve çözümü, ilgili sektör ile ilgili kamu ve diğer STK ve kooperatif üst kuruluşlarına düşen görevler belirtilmişti. Belge 7 Stratejik Hedef ve bu hedefler altında 36 öncelikli eylemi kapsıyordu. 

Hedefler:

1. Kamu teşkilatlanması ve kooperatiflere hizmet sunum biçimi yeniden yapılandırılacaktır.

2. Eğitim, danışmanlık, bilgilendirme ve araştırma faaliyetleri geliştirilecektir.

3. Örgütlenme kapasitesi ve kooperatifler arası işbirliği imkânları arttırılacaktır.

4. Sermaye yapısı ile kredi ve finansmana erişim imkânları güçlendirilecektir.

5. İç ve dış denetim sistemleri tümüyle revize edilecektir.

6. Kurumsal ve profesyonel yönetim kapasitesi arttırılacaktır.

7. Mevzuat altyapısı uluslararası esaslara ve ihtiyaçlara göre geliştirilecektir.

Eylemler;:

1. Kamu Teşkilatlanması ve Kooperatiflere Hizmet Sunum Biçimi Yeniden Yapılandırılacaktır.

1.1 Kooperatifler konusunda ilgili bakanlıkların (GTB-GTHB-ÇŞB) düzenleme ve gözetim kapasitelerinin arttırılması sağlanacaktır.

1.2 İlgili bakanlıklarca kooperatiflere sunulan hizmetlerden mümkün olanları kooperatif üst kuruluşlarına devredilecektir.

1.3 Kooperatiflere yönelik gözetim, denetim ve uygulama hizmetlerinin etkinleştirilmesi ve sağlıklı istatistiki verilerin üretilmesini sağlamak üzere bir veri tabanı (e-kooperatif) oluşturulacaktır.

 2. Eğitim, Danışmanlık, Bilgilendirme ve Araştırma Faaliyetleri Geliştirilecektir.

2.1 Kooperatifçilik eğitim ve araştırma faaliyetlerini yürütecek bir yapılanmaya gidilecektir.

2.2 “Kooperatif Girişimciliği Eğitim Projesi” (KGEP) çalışması yapılarak, uygulamaya konulacaktır.

2.3 Kooperatif denetim ve yönetim kurulu üyelerine eğitim ve sertifikasyon zorunluluğu getirilecektir.

2.4 İlköğretimden başlanarak girişimcilik, ortaklık kültürü ve kooperatifçilik bilincinin kazandırılmasına yönelik eğitim faaliyetlerinde bulunulması hususunda çalışmalar yürütülecektir.

2.5 Kooperatif üst kuruluşları tarafından, düzenli olarak kendi ortaklarına hak ve yükümlülükleri ile kooperatifçilik konusunda bilinçlendirme eğitimi verilecektir.

2.6 Kooperatifçilik konusunda bilgilendirme programları düzenlenecektir.

2.7 Sendikalar tarafından kendi üyelerine yönelik kooperatifçilik eğitim programları düzenlenmesi sağlanacaktır.

 2.8 Kooperatifçilik konusunda, eğitim, araştırma ve yayın faaliyetinde bulunan gönüllü kuruluşların projelerinin desteklenmesi yönünde çalışmalarda bulunulacaktır.

2.9 Ülke kooperatifçiliğinin içinde bulunduğu durum ve uluslararası gelişmeler hakkında her yıl düzenli olarak “Ülke Kooperatifçilik Raporu”  hazırlanacaktır.

3. Örgütlenme Kapasitesi ve Kooperatifler Arası İşbirliği Olanakları Arttırılacaktır.

3.1 Ülke şartlarına uygun yeni bir üst örgütlenme modeli ve uygulama altyapısı oluşturulacaktır.

3.2 Kooperatifçilik potansiyeli yüksek yeni alanlar tespit edilerek bu alanlarda kooperatif kurulması ve geliştirilmesine yönelik özendirici çalışmalar yapılacaktır.

3.3 Üretimi artırmak amacıyla verilen kamusal desteklerin kooperatifçiliği özendirmeye yönelik uygulanması için “Kooperatifçiliği Destekleme Programı”nın hayata geçirilmesi sağlanacaktır.

3.4 Çok amaçlı ve büyük ölçekli kooperatifçiliğin ve kooperatifler arası birleşmelerin özendirilmesine yönelik çalışmalar yapılacaktır.

3.5 Üretim, tüketim ve hizmet kooperatifleri arasında işbirliği arttırılacaktır.

3.6 Türkiye’deki kooperatiflerin dünyadaki başarılı kooperatifler ile işbirliğinin geliştirilmesi sağlanacaktır.

3.7 Kadınlarımızın girişimcilik kabiliyetlerinin arttırılması ve ekonomide bir aktör olarak yer almalarının sağlanması için kooperatifler çatısı altında örgütlenmeleri yönünde çalışmalarda bulunulacaktır.

 4. Sermaye Yapısı ile Kredi ve Finansmana Erişim İmkânları Güçlendirilecektir.

 4.1 Kooperatiflerin öz kaynak yapısının güçlendirilmesi amacıyla ortaklık payı değerinin yükseltilmesi ve ortaklık payı üst sınırının kaldırılması sağlanacaktır.

4.2 Kooperatiflerin kullanacakları banka kredilerine teminat sağlanabilmesi amacıyla Kredi-Garanti Fonu oluşturulabilirliği yönünde proje ve fizibilite çalışması yapılacaktır.

4.3 Kooperatiflerin finansman ihtiyacını karşılamak üzere bir finansman kurumunun oluşturulabilirliği yönünde proje ve fizibilite çalışması yapılacaktır.

4.4 Kooperatifler ve üst kuruluşlarının borçlanma kaynak ve yöntemlerinin zenginleştirilmesine yönelik kanuni düzenlemeler yapılacaktır.

4.5 Uluslararası fonlar ile Avrupa Birliği (AB) programlarından ve kaynaklarından kooperatif ve üst kuruluşlarının faydalanabilmeleri amacıyla proje üretme kapasitelerinin arttırılması sağlanacaktır.

4.6 Tarım Satış Kooperatif ve Birliklerine sağlanan kredi desteğinin rasyonel hale getirilmesi sağlanacaktır.

5. İç ve Dış Denetim Sistemleri Tümüyle Revize Edilecektir.

5.1 Başarılı ülke uygulamaları dikkate alınarak, ülke şartlarına uygun bir kooperatif dış denetim sistemi oluşturulacaktır.

5.2 Kooperatif iç denetim uygulamasının daha işlevsel bir yapıya kavuşturulması yönünde yasal düzenleme yapılacaktır.

6. Kurumsal ve Profesyonel Yönetim Kapasitesi Arttırılacaktır.

6.1 “Kurumsal Yönetim İlkeleri”ne uyum  sağlanmasına yönelik bir dizi düzenleme yapılacaktır.

6.2 Kooperatif üst kuruluşları tarafından kurumsal strateji belgeleri hazırlanacaktır.

6.3 Büyük ölçekli kooperatifler ve üst kuruluşları için internet sitesi oluşturulması zorunluluğu getirilecektir.

6.4 Kooperatif yönetim kurullarında profesyonel yönetici bulunmasına imkan sağlanacaktır.

6.5 Kooperatif ortaklarına kooperatifin faaliyetleri ile ilgili  periyodik olarak bilgi verilmesi zorunluluğu getirilecektir.

7. Mevzuat Altyapısı Uluslararası Esaslara ve İhtiyaçlara Göre Geliştirilecektir.

7.1 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nda uluslararası esaslar ve günün ihtiyaçları doğrultusunda değişiklik yapılacaktır.

7.2 4572 sayılı Tarım Satış Kooperatifleri ve Birlikleri Kanunu’nda gerekli değişiklikler yapılacaktır.

7.3 Gayri faal kooperatiflerin kısa sürede tasfiyesinin sağlanmasına yönelik yasal düzenleme yapılacaktır.

 7.4 Kooperatiflere yönelik vergi ve rekabet hukuku uygulamaları ile muhasebe standartları konusunda gözden geçirme ve iyileştirme çalışmaları yapılacaktır.

Bu strateji Belgesi  Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan tarafından 17 Ekim 2012 tarihinde Ankara’da yapılan bir tören ile kamuoyuna açıklanmıştı.  Cumhurbaşkanımız konuşmasında “Kooperatifçilik alanında Cumhuriyet tarihinin ilk kapsamlı vizyon çalışması olan Strateji Belgesi’nin, 2012 Uluslararası Kooperatifler Yılı’nda yürürlüğe girmesini de önemli görüyorum. Stratejinin uygulama sürecinde, sektöre, ilgili kurum ve kuruluşlarımıza, bilhassa kooperatiflerimize çok önemli görevler düşüyor. Bu sorumlulukların hassasiyetle yerine getirilmesi stratejinin başarısı açısından hayati önem taşıyor” demişti.

Geçen zaman içinde iyi niyetli çabalar gösterilse de ülkede yaşanan bazı sorunların etkisi ile belge konusunda beklenen çalışmalar gerçekleştirilememiştir.  Bugün ülkemizin yaşadığı ekonomik ve sosyal sorunlar karşısında kooperatif modeline ihtiyacı vardır. Kırsalda ve şehirde çözüm için BM’nin önerdiği gibi birçok ülke gibi kooperatifçilik modelinden yararlanmamız gereklidir. Sadece kırsal kesim ve şehirlerde yaşayan ve çalışan insanların değil. Büyük kısmı küçük işletmelerden oluşan iş dünyamızın bile kooperatif modeline ihtiyacı bulunmaktadır. Mademki ülkedeki ekonomik ve sosyal sorunlara çözüm arıyoruz. O zaman 2012 -2016 yıllarını kapsayan Kooperatifçilik Strateji Belgesinin dikkate alınmasına, güncellenerek uygulamaya konulmasında yarar vardır.