Özgül: “Belediye seçim sistemleri tartışmaya açılmalı”

Bazı belediyelerde mevcutta uygulanan seçim sistemi nedeniyle ortaya çıkan başkan ve meclis çoğunluğu uyumsuzluğu kaynaklı sorunlar ve diğer yönetsel sorunlarla ilgili bir çalışma yapan Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Bülent Özgül, “Belediye seçim sistemleri tartışmaya açılmalı, sorunları giderecek çözümler sisteme dahil edilmeli.” değerlendirmesinde bulundu.

Ülkemizde uygulanan belediye başkanlığı ve belediye meclisi seçim sisteminin ortaya çıkardığı belli başlı üç sorunun olduğunu belirten Özgül, bu sorunları şöyle ifade etti: “Sorunlardan ilki, belediye başkanlarının bazen yetersiz bir seçmen oranının desteğiyle seçilmesidir. Belediye başkanı seçiminde uygulanan basit çoğunluk sistemi, bazen oldukça düşük oranlarla seçimin kazanılmasına yol açmakta, çoğu zaman da seçilen başkanın salt çoğunluk (%50+1) sınırına ulaşmadan seçimi kazanmasına neden olmaktadır. Söz konusu seçim sisteminin getirdiği ikinci olumsuzluk, belediye başkanlığı seçimini kazanan ismin, belediye meclisindeki desteğinin yeterince güçlü olmaması sonucunu doğuran bir özellikleri sahip olmasıdır. Belediye seçimlerinde uygulanan sistem ve yöntemin üçüncü getirdiği olumsuzluk da, belediye meclislerinde toplumun değişik kesimlerinin yeterince temsil edilememesi, bir başka deyişle eksik temsil sorunudur.”

Özgül, “Bu ve başka sayılabilecek olumsuzluklar nedeniyle, hem daha güçlü ve etkin bir belediye başkanı ve meclis oluşumu hem de bütün kesimlerin güçleriyle orantılı olarak mecliste temsili; güçlü ve demokratik bir belediye yönetimi ve yerel demokrasinin oluşumu bakımından Türkiye’de belediye seçim sistem ve yöntemlerinin yeniden düzenlenmesine ihtiyaç duyulduğu görülmektedir.” diyerek, çalışmasında Isparta’daki belediyelerden yaşanan sorunlara örnek sonuçlardan örnekler verdi.

Isparta’da seçimi kazanan belediye başkanının meclis listesinin azınlıkta kaldığı toplam dört ilçeyi örneklendiren Özgül, bu ilçelerin Yalvaç Belediyesi, Eğirdir Belediyesi, Şarkikaraağaç Belediyesi ve Atabey Belediyesi olduğunu kaydetti. Yalvaç Belediyesi’nde başkanın meclis listesinin 5, muhaliflerin 10 üyelik kazandığını belirten Özgül çalışmasında, Eğirdir’de başkanın listesinin 3, muhaliflerin 8 üyelik kazandığını, Şarkikaraağaç’ta başkanın listesinin 4, muhaliflerin 7 üyelik kazandığını, Atabey’de başkanın listesinin 3, muhaliflerin 6 üyelik kazandığını detaylarıyla gösteriyor. Özgül çalışmasında, Isparta Belediyesi, Keçiborlu Belediyesi, Senirkent Belediyesi ve Aksu Belediyesi meclis seçimlerinde ortaya çıkan temsil adaletsizliği örneklerini de ayrıntılı olarak sunuyor.

Söz konusu sorunların ortadan kaldırılması için çözüm arayışlarının hem güçlü belediye yönetimleri hem de adaletli temsilin sağlanması bakımından önem taşıdığını belirten Dr. Özgül, hem seçim sisteminin hem de belediye yönetim süreçlerinin daha etkin şekilde sürdürülebilmesi bakımından kendi önerilerini şu başlıklar altında sıraladı:

1. Öneri: Başkanlık seçimi basit çoğunluk sistemi yerine salt çoğunluk sistemi (%50+1) ve iki turlu olarak yapılmalı.
2. Öneri: Belediye meclisi seçimlerinde baraj kaldırılmalı, kontenjan üyelik oran/sayısı arttırılmalı, kontenjan üyelikleri seçimi kazanan başkanın listesine verilmeli, temsil adaleti için meclis üyeliği sayıları arttırılmalı.
3. Öneri: Yerel seçim ittifakları yasal zemine kavuşmalı.
4. Öneri: Seçimi kaybeden başkan adaylarının kendi meclis listesinin ilk sırasında yer bulması sağlanmalı.
5. Öneri: Belediye başkan adayı ve belediye meclis üyesi aday belirlemede önseçimin daha çok gerçekleşmesini sağlayacak yasal düzenleme yapılmalı.
6. Öneri: Belediye meclis üyeliği seçimlerinde, seçmene listenin belli bir oranında tercih hakkı verilmeli.
7. Öneri: Yerel seçimlerde aday ya da aday adayı olacak kamu görevlileri seçim döneminde izinli sayılmalı.
8. Öneri: Başkan adayı ve belediye meclis üyesi aday listesi gösterecek partilere ve bağımsız adaylara belli kriterler konulmalı.
9. Öneri: Vatandaşların siyasi katılımını arttırıcı yeni kurumlar ve süreçler oluşturulmalı.

Dr. Özgül’ün çözüm önerileri, belediye başkanlığı seçiminde iki turlu salt çoğunluk sisteminin uygulanması, belediye meclis seçimlerinde barajın kaldırılması, kontenjan oranının arttırılarak kontenjan üyeliklerinin başkanlık seçimini kazanan partiye verilmesi ve temsilde adaletin sağlanabilmesi bakımından üye sayısının arttırılarak d’Hondt sistemiyle dağılımın yapılması şeklinde sıralanırken; bu önerilerin yanı sıra, mecliste temsil kabiliyetinin arttırılması ve vatandaş katılımının yükseltilmesine yönelik öneriler de sıralandı.

Çalışmanın, belediye başkanlığı ve belediye meclis üyeliği seçimleri için bir değişim arayışına katkı sunulması amacıyla yapıldığını ve önerilerin tartışmaya katkı sunma amacı taşıdığını belirten Özgül, “Daha güçlü yönetim süreçleri ve daha yüksek temsil adaleti için, yerel seçim sistemlerinin daha çok gündeme gelmesi ve çözüm arayışlarının tartışılması, belediyecilik sisteminde yaşanan bazı sorunların çözümüne de katkı sunacaktır.” dedi.

Özgül’ün çalışmasının tamamını okumak için TIKLAYINIZ…