Kooperatifçilikte Startup

Ünal Örnek

unalornek@hotmail.com

Dünyada izlenen yanlış ekonomik politikalar sonucu neredeyse her ülkede ekonomik ve sosyal sorunlar artmıştır. Global kriz başta BM olmak üzere tüm uluslararası kuruluşların ve ülkelerin gündemdeki ilk sorunu haline dönüşmüştür. İşsizlik ve yoksulluğun artması birçok sorunun tetikleyicisi olarak karşımıza çıkmaya başlamıştır. Diğer taraftan küresel ısınma nedeniyle dünyanın geleceğini tehdit eden muhtemel bir gıda krizi çözüm arayışlarını artırmıştır.

Serbest piyasa ekonomisi anlayışı ile ortaya konan yaklaşım tıkanmıştır. Bir zamanlar bu politikaları savunan çevreler bile krizden çıkmak için modeller üretmeye ve çıkış aramaya başlamışlardır. Girişimciliği teşvik etmek ve bu konudaki fırsatları en iyi şekilde kullanmak, konu ile ilgili tarafları en uygun ve verimli olacakları şartlarda bir araya getirmenin yöntemlerini aramaya ve uygulamaya başlamışlardır.

Sorunların çözümü için girişimciliği artırmaya ve geliştirmeye yönelik politikalar ön plana çıkmıştır. Gerçekte iş dünyasında ve de kooperatifçilikte bir ölçüde herkesin bildiği, ama yeni kavramlarla şekillendirilen tanımlar günlük hayatımıza girmeye başlamıştır. İş dünyasında çağımızın değişen şartlarına göre girişimcilikte eksiklikleri gidermek ve destekleyici güç kazandırmak için önemli yeni iş fikri ve danışmanlık büyük önem kazanmıştır. Bu noktada startup kavramı en sık kullanılan kelime haline gelmiştir.

Startup ABD’de başlayan ve iş modeli olarak görülen sıfır noktasından başlayan, yeni bir iş fikri ve yeni girişim olarak tanımlanan bir kavramdır. Startup tanımlaması ülkelerdeki uygulamalara göre çok çeşitli şekillerde de tanımlanmakta ve anlatılmaktadır. Ama sonuçta yeni bir girişim fikri ağırlıklı görülmektedir. Zaten ülkemizde de startup yeni girişim kavramı olarak sık kullanılan bir kelime haline gelmiştir. Startup iş dünyasında kooperatifler de dahil üzerinde durulan ve çalışmalar yürütülen bir alan haline dönüşmüştür.

Ülkemizde herkes tarafından pek bilinmese de ve ekonomide bilen çevrelerce de görülmese de dünya kooperatifçilik hareketi global sorunları ve ekonomideki gelişmeleri çok yakından takip etmektedir. Kooperatifçilikle ilgili eğitim veren ve araştırma yapan kuruluşlar iş hayatındaki gelişmeleri kooperatifler açısından ele almakta, değerlendirmekte ve politikalar üretmektedir. Kooperatiflerin sosyal ve ekonomik olarak görevleri ve hizmetleri kapsamında çağa uyum sağlayacak yollar aramakta ve yöntemler ortaya koymaktadır. Sadece ülke sınırları içinde değil dünya ölçeğinde kooperatifleri bilgilendirmektedir. Bu çalışmaları Uluslararası Kooperatifler Alyansı çatısı altında tüm üyelere ve hatta üye olmayanlara bile sunmaktadır. Kooperatifçilikte yeni fikirler, yeni kooperatif türleri konusunda bilgiler ve deneyimler paylaşılmakta, ekonomik kriz karşısında çözümler yaratacak çalışmalara dikkat çekilmektedir.

Kooperatifçilikte startup olarak niteleyeceğimiz iş fikirleri yaratılmaktadır. Yeni sosyal ve ekonomik girişimler olarak uygulamaya geçirilmektedir. Dünyanın en eski uluslararası örgütü olarak 1865 yılından beri faaliyet gösteren, 105 ülkeden 360 üyesi ile 1.2 milyar ortağı ve 26 milyon kooperatifi çatısı altında toplayan Uluslararası Kooperatifler Birliği gerek kıta gerekse sektör örgütleri ile deneyimleri paylaşmakta, kooperatifçilikte yeni girişim fikirlerini yaymakta ve gerektiğinde danışmanlık desteği vermektedir. Örgütün en önemli kıta örgütü olan ve büyük kooperatifleri çatısı altında bulunduran, ülkemizin de yönetiminde yer aldığı Cooperative Europe konuya büyük önem vermektedir.

Kooperatifçilikteki startup yaklaşımı özel sektördeki yaklaşımlardan farklıdır. Kooperatifçilikte startup çalışmaları kooperatifçilik ilkeleri çerçevesinde toplum menfaatlerini dikkate alarak gerçekleştirilmektedir. Kooperatiflerin ekonomik olduğu kadar sosyal görevleri vardır. Hele sosyal kooperatiflerin görevlerinde toplumsal menfaatler daha da ön plandadır. Kooperatifçilikte yeni girişimler geri kalmış yöreler ve dezavantajlı gruplar için en temel girişim araçlarıdır. En zor şartlarda bile ortaklarına ve topluma insani ve çevre değerlerini dikkate alarak hizmet etmektedir.

Uluslararası kuruluşlar nezdinde ve iş dünyasınca kooperatiflere karşı olumlu yaklaşımların temelinde de bu özellikler ön plana çıkmaktadır. Kooperatifçilik hareketi sosyal ve ekonomik girişimcilikte yeni fikirlere ve girişimlere büyük önem vermektedir.  Ülkemizde yeri kadar anlaşılamasa da kooperatifçilik hareketi için startupların önemli olduğu, üzerinde çalışıldığı ve dünyadaki konu ile ilgili gelişmelerin takip edildiği bilinmelidir.  Ülkemizde de kooperatifçiler ve ilgili çevreler konu üzerinde önemle durmalıdır. Kooperatifçilik ile ilgili yeni fikir ve girişimlerin ülkemizdeki birçok soruna çözümler getireceği unutulmamalıdır. Dünya bu alanda neler yapmış görülmelidir. Startuplar sadece özel sektör bakış açısı ile değil toplumsal ekonomik ve sosyal sorunlara çözümler yaratmak içinde dikkate alınarak kooperatifçilikte de startuplar desteklenmelidir.