25 Mayıs 2023

KISITLI SEÇMEN KİME DENİR?

Isparta’da milletvekili seçimlerinin iptali için Kısıtlı Seçmenlerin oy kullanmasının gerekçe olarak gösterilmesi, bu kavramı gündeme getirdi.

Peki nedir Kısıtlı Seçmen?

Ergin bir kişi hakkında kısıtlılık kararı verilebilmesi için kanunda belirtilen kısıtlılık sebeplerinden birinin varlığının yanı sıra sosyal bir sebebin de varlığı aranmaktadır. Buna göre kişinin kısıtlanması için her halde, işlerini göremeyecek durumda olması ve bu nedenle korunmaya ve sürekli bakıma ihtiyaç duyması ya da başkalarının güvenliğini tehlikeye sokuyor olması gerekir.

Akıl hastalığı veya akıl zayıflığı sebebiyle işlerini göremeyen veya korunması ve bakımı için kendisine sürekli yardım gereken ya da başkalarının güvenliğini tehlikeye sokan ergin kişilerin kısıtlanması söz konusudur. Burada akıl hastalığı veya akıl zayıflığı kısıtlılık sebebini oluşturmaktadır. Görevlerini yaparlarken vesayet altına alınmayı gerekli kılan bir durumun varlığını öğrenen idari makamlar, noterler ve mahkemeler, bu durumu hemen yetkili vesayet makamına bildirmek zorundadırlar.

Bir yıl veya daha uzun süreli özgürlüğü bağlayıcı bir cezaya mahkûm olan her ergin kısıtlanır. Cezayı yerine getirmekle görevli makam, böyle bir hükümlünün cezasını çekmeye başladığını, kendisine vasi atamak üzere hemen yetkili vesayet makamına bildirmekle yükümlüdür. Özgürlüğü bağlayıcı ceza sebebiyle kısıtlanmada sadece kısıtlılık sebebinin varlığı yeterli olup, kısıtlamaya karar vermede sosyal sebebin varlığı aranmaz.

Son kısıtlanma sebebi ise MK. m. 408’de düzenlenen istek üzerine kısıtlanmadır. Yaşlılığı, sakatlığı, deneyimsizliği veya ağır hastalığı sebebiyle işlerini gerektiği gibi yönetemediğini ispat eden her ergin de kendisinin kısıtlanmasını isteyebilir. Burada kişinin isteği önemli olmakla birlikte kısıtlılık kararının verilmesi için tek başına yeterli değildir. Bu kararın verilmesi için aynı zamanda kişinin işlerini gereği gibi yönetemiyor olması da gerekir.

KISITLI SEÇMEN OY KULLANABİLİR Mİ?

Akıl sağlığı ve ya akıl zayıflılığı nedeniyle iş göremez hale gelen erginler kısıtlı seçmen olarak kabul edilir ve bu sebeplerden ötürü kısıtlı seçmen oy kullanamaz. Öte yandan bazı cezaevinde yatan bazı hükümlüler de durumlarına göre kısıtlanır bu sebepten dolayı oy kullanamazlar.

ASKERLER OY KULLANABİLİR Mİ?

YSK, web sitesinde seçim sürecine dair merak edilen soruları yanıtladı. Bunlardan biri de askerlerin oy kullanıp kullanamayacağı sorusuydu. YSK açıklamasına göre:

Silahaltında bulunan erler, onbaşılar ve kıta çavuşları, izinli bulunsalar dahi her ne sebeple olursa olsun oy kullanamaz.

ASKERLERİN OY VERMESİ YASAK MI?

YSK tarafından yapılan açıklamaya göre askerlerin oy kullanması yasak. Bununla beraber, askeri öğrencilerin de oy kullanmasına izin verilmiyor.

2009’da Şarkikaraağaç’ta Belediye Seçimleri İptal Edilmişti

Komşumuz Şarkikaraağaç’ta 2009’da Belediye Başkanlığı seçiminde 2 bin 416’şar oy alan AK Parti ve MHP arasındaki kura çekimine kurayı kaybeden AK Parti’nin YSK’ya yaptığı itiraz sonrası seçimler iptal olmuştu. Gerekçe olarak 2 askerin oy kullanması gösterilmişti.

Şarkikaraağaç İlçesi’nde 29 Mart Pazar günü yapılan yerel seçimde MHP’nin adayı Ramazan Kabalak oyların 2412’sini alarak Belediye Başkanı seçildi. AK Parti’nin adayı mevcut Belediye Başkanı Mevlüt Özdemir ise 2398 oyda kaldı. Aradaki 14 oy farkı nedeniyle AKP İlçe Başkanlığı Seçim sonucuna itiraz etti. İlçe Seçim Kurulu’nda yapılan ikinci sayımda MHP’nin oyları 4 artarak 2416 oldu. 2 parti arasında oy farkı 18’e çıktı. AKP İlçe Başkanlığı bu sonuca da itiraz etti. Ancak Şarkikaraağaç İlçe Seçim Kurulu itirazı kabul etmeyince parti Isparta İl Seçim Kurulu Başkanlığı’na başvurdu. İl Seçim Kurulu itirazı kabul edip oyların yeniden sayımını yaptı. Yapılan sayımda ise her 2 partinin oyu 2416 olarak eşit çıktı.

KURADA MHP ÇIKTI

Oyların eşit çıkması üzerine Isparta İl Seçim Kurulu Başkanlığı’nda kura çekimi yapıldı. Geçen hafta İl Seçim Kurulu Başkanı Mustafa Kutu’nun gerçekleştirdiği kura çekiminde MHP’nin adayı Ramazan Kabalak Belediye Başkanı oldu ve mazbatasını alarak başkanlık koltuğuna oturdu.

YSK SEÇİMİ İPTAL ETTİ

AK Parti İlçe Başkanlığı kura çekimi sonrası ilçede 2 askerin oy kullandığını iddia ederek İl Seçim Kurulu’nun kurasına rağmen konuyu Yüksek Seçim Kurulu’na götürdü. Oyları inceleyen Yüksek Seçim Kurulu, Şarkikaraağaç İlçesi’ndeki seçimlerin iptaline karar verdi. Şarkikaraağaç’ta 7 Haziran 2009 günü yeniden yerel seçim yapıldı ve seçimi Ak Parti adayı Mevlüt Özdemir kazandı.

Ak Parti 2019 İstanbul seçimlerinde Kısıtlı Seçmenlere itiraz etmişti

2019’da İstanbul’da Ekrem İmamoğlu’nun kazandığı ilk seçimde, Ak Parti’nin YSK’ya yaptığı itirazlar arasındaki gerekçelerden biri de Kısıtlı Seçmenlere oy kullandırıldığı iddiası idi.

Ak Partili Ali İhsan Yavuz’un yaptığı açıklamaya göre, AKP’nin itirazı dört ana iddianın üzerine oturuyordu. AK Parti’nin itirazının dört dayanağından birini kısıtlı seçmenler oluşturuyordu. AK Parti, seçmen listelerinde asker, ölü, hükümlü ve madde ya da alkol bağımlılığı, akıl hastalığı gibi nedenlerle vesayet altında olmasından dolayı kısıtlı seçmen olarak nitelendirilen bir seçim bölgesinde oy kullanamayacak olanlarla ilgili de usulsüzlükler yapıldığını öne sürmüştü.

Dilekçede, “Kanuna aykırı biçimde kullanılan bu tür oyların (hükümlü, kısıtlı, ölü seçmen) toplam 19.350 olup; bu oyların hangi adaya verildiğinin belirlenmesinin “Gizli Oy” ilkesi gereğince hukuken ve fiilen olanaksız olduğu aşikardır” denilmişti.

YSK’nın daha önce verdiği kararlarda, kısıtlı, ölü ve asker gibi oy kullanamayacak kişilerin sayısının, iki aday arasındaki farktan fazla olduğu durumlarda seçim iptal ederek, seçimi yenilemeye hükmettiği örnekler bulunuyor.

İktidar partisi, kısıtlı seçmenler ve 5 bin 287 hükümlünün seçmen listesinde isimlerinin bulunduğunu ve yanlarına oy kullanamayacaklarına dair şerh düşülmediğini söylüyor.

YSK’nın Isparta seçimlerindeki kısıtlı seçmen iddiası için ne karar alacağı merakla bekleniyor…