Cahilin Eline Ateşi Vermek

Prof.Dr. Mehmet ÖZHANLI

mehmetozhanli@sdu.edu.tr

Mitos, öylesine anlatılan uydurulmuş hikâyeler değildir. Oluşturulan hikayeler, seçilen karakterler ve kullanılan birçok şey verilmek istenen mesajlara yöneliktir. Titan soyundan olan Prometheus’u herkes duymuştur. Tanrının emrine karşı çıkan Prometheus’a, Zeus’un yaptığı bir açıklama doğruluğunu hiçbir zaman yitirmeyecek bir gerçeği ortaya koymaktadır. Söz konusu mitos kısaca şöyledir:

Tanrı, kendisine karşı yaptıkları kurnazlıktan dolayı insanları ateşi ellerinde alarak cezalandırmıştı. Prometheus, Tanrıdan ateşi çalarak insanlara vermiş ve onları Tanrıya karşı daha da kışkırtmıştı. Bu yaptıklarından dolayı Prometheus’u Kafkas Dağların da bir kayaya zincirleten Tanrı, her gün kartalın yediği karaciğerini tekrar oluşturarak bu kartal işkencesinin yıllarca sürüp gitmesini sağlamıştı. Bu mitos, birçok ideoloji tarafında farklı biçimlerde yorumlanarak kullanılmıştır. Herkes anlamak istediği ve işine geldiği gibi bir yorum getirmiştir. Burada hikâyenin detaylarına girilmeden sadece bir bölümü yorumlanacaktır. Kendi soyuna ihanet eden Prometheus ve mitosun diğer bölümleri bir başka yazının konusu olsun.

Ateşi çalan Prometheus’u huzuruna getirttiren Tanrı: “Prometheus bunu neden yaptın. Ben onlar soğuktan donup ölsün diye bunu yapmadım. Ateş çok tehlikeli onlar bilmez perdeleri tutuştururlar hem kendilerinin ve hem de dünyanın sonu olurlar.” der.

Yukarıda özetlenen mitosun bu bölümünde verilmek istenen mesaj, cahilin eline ateşi verirsen her yeri yakar. Farklı dönemler için “ateşin” yerine başka şeyler konabilir. Örneğin bilmezin eline güçlü kimyasal bir silah verirsen sonunu düşünmeden bütün canlıların sonu olabilir. Çünkü sonrasını düşünebilecek bir akla ve analitik bir zekâya sahip olmadığı için içgüdüleriyle hareket eder ve cehaletin sağladığı cesaretle birçok kötülüğü yapabilir cahil insan. Başka bir yorumla bu mitosta Bilginin ve Liyakatin önemine dikkat çekilir. Bilgisiz bir insanı bilmediği bir alanda yönetici yapar ve eline güçlü yetkiler verirseniz korkunç şeyler yapar. Aldığı bütün kararlar yanlış olur, ezik karakterini ve kompleks duygularını, bilgisizliğin verdiği cesaretle kurumdaki bilgili insanları ezerek bastırmaya çalışır ve kurumu kendi ayarında insanlarla doldurur. Böylece o kurumu/devleti batırır. Geçmişin çöplüğü bu tür yaşanmış gerçek hikâyelerle doludur. Bu durum maalesef geçmişte kalmadı günümüzde hemen hemen her ülkede artarak yaşanmaya devam etmektedir. Bilimin bir kenara bırakıldığı, sadece algı oluşturan liyakatsiz insanların her yerde yönetici olduğu, insanları uydurdukları hurafelerle korkutan tarikatların cirit attığı ve cahilin itibar gördüğü dünya da her an perdeleri tutuşturup bütün canlıların yok olmasına sebep olabilirler. Dinlerin ve ırkların arkasına saklanmış bu bilgisiz ve liyakatsiz cahiller suçu da diğer insanlara atarlar.