Özhanlı’dan bir türlü yapılmayan Men yolu isyanı

Yalvaç’ın en önemli tarihi değerlerinden olan Men Tapınağı’nın yolunun yapılması için yıllardır süren taleplere karşın verilen sözlerin hiçbiri tutulmadı.

Gazetemizde de defalarca haberleştirdiğimiz Men Tapınağı yolunun yapılmaması nedeniyle, bir yandan böyle değerli bir tarihi alan ziyaretçilerin ulaşımından uzak kalırken, diğer yandan da tarihi eser kaçakçılarının engellenmesi bir türlü mümkün olmuyor.

Konuyla ilgili olarak taleplerini uzun süredir her zeminde dile getiren SDÜ Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi ve Pisidia Antiokheia Kazı Başkanı Prof.Dr. Mehmet Özhanlı, yolun yapılamaması halinde kazı çalışmalarının sürdürülemeyeceğini ve alanın tarihi eser kaçakçılarından korunamayacağını belirtti.

Konuyla ilgili olarak Prof.Dr. Özhanlı, şu açıklamayı yaptı:

“Isparta İlini, kültürel anlamda diğer illerden ayıran ve özellikli kılan en önemli tarihi değerlerinden bir tanesi Yalvaç İlçesinin 5 km doğusundaki Gemen Dağının zirvesinde bulunan Men Tapınağı ve Kutsal Alanıdır. Tapınak, MÖ 3. yüzyılın başında inşa edilmiş ve MS 395 yılına kadar Pisidia’nın ve komşu bölgelerinin en önemli haç merkezi olarak ibadet görmüştür. 1600 m yüksekliğindeki dağın zirvesi, arazinin yapısına uyumlu inşa edilmiş dini yapılarla donatılmıştır. Bu dağ ve Kutsal Alan, yüzyıllar boyunca bölge ve komşu halklar tarafından haç merkezi olarak kabul edilmiş ve günümüz “Vatikan Devleti’ne” benzer bir konuma sahip olmuştur. Hıristiyanlığın Doğu Roma İmparatorluğunun resmi dini olmasıyla Tapınak, yıkılmış ve Kutsal Alana; Manastır işlevli bir kilise inşa edilmiştir. MS 13. yüzyıla kadar da Hıristiyanlar tarafından kutsal kabul edilen Gemen Korusu, günümüzde; İlimizin ve Ülkemizin en ünik tarihi eserini barındırmaktadır. Tapınak, 70 metre uzunluğunda 6 metre yüksekliğinde; cephesi tamamen Tanrı Men’e adanmış adak stelleriyle bezenmiş, güney temeneos duvarıyla dünyadaki diğer bütün tarihi eserlerden ayrılmakta ve ünik bir örnek olma ayrıcalığına sahiptir. Yani, kısacası Men Tapınağı, dünyada başka örneği bulunmayan çok önemli bir tarihi eserdir. Urfa İli için Göbeklitepe ne ise Isparta İli içinde Men Tapınağı ve Kutsal Alanı o.

Ne yazık ki yabancılar, bizden tam 100 yıl önce bu ünik tarihi eserin farkına varmışlar. W. M. Ramsay ve ekibi 1911 yılında köylülerin kutsal alanı göstermeleri üzerine 1912, 1913 yıllarında Kutsal Alanın tamamında kazı çalışmaları gerçekleştirmiş ve çok önemli eserler bulmuşlardır.

Tapınak ve Kutsal Alan Yalvaç İlçesinin 5 km doğusunda 1600 m yüksekliğindeki Gemen Dağının üzerindedir. Tapınak ve Kutsal Alana Orman Bölge Müdürlüğünün yangın gözetleme kulesi yapmak için açtığı stabilize bir yolla ulaşılmaktadır. Açılan bu yol, büyük oranda Antiokheia’dan Tapınağa giden kutsal antik yolun üzerinden geçmektedir. Yol boyunca kayalar üzerinde Tanrı Men’e adanmış adak stelleri görülür.

Bir ülkenin yönetici ve yurttaşları tarihi eserlerine sahip çıkmazlarsa başkaları gelip sahip çıkar. Bakanlar Kurulu Kararı ile Süleyman Demirel Üniversitesi adına 2008 yılından beri Pisidia Antiokeia Antik Kenti ve Men Kutsal Alanında Kazı çalışmaları yürütmekteyiz. Bu tarihten itibaren kazı başkanlığı olarak, Tapınağa çıkan 5 km stabilize yolun asfaltlaması için ilgili kurumlara kezlerce yazılı ve sözlü başvurularda bulunduk. Ancak, bugüne kadar herhangi bir işlem yapılmadı. Karasal iklimin en sert yaşandığı bölgelerden biri olması nedeniyle sürekli aşınan ve artık çıkılması iyice zorlaşmış olan yolun yapımı için çıkarılan 25.000 TL ödenek 2012 yılından beri Isparta İl Özel İdaresinin hesaplarında beklemektedir. Her yıl yatırım bütçesine alındığı ve kesin yapılacağı söylenen yolun, neden bir türlü yapılmadığına anlam vermek gerçekten zor. Bu kadar önemli tarihi bir eserin, 5 kilometrelik bir yol yüzünden göz göre göre kaderine terk edilmesi ve ülke turizmine kazandırılmamasının sorumluları yetkililerdir.

Kazı ekibi olarak, kaçak kazıların bir nebze olsun önüne geçebilmek için her yıl bu alanda 2 ay kazı ve düzenleme çalışmaları yapmaktayız. Kazı Başkanlığı olarak, arkeoloji ve farklı branşlardan oluşan 20 kişilik ekibi, sabah akşam bu kötü yoldan çıkarıp indirerek büyük bir sorumluluk üstlenmekteyim. Artık! yetkililer sesimiz duysa ve bu işe al atsa iyi olacak, böyle giderse çalışmaların devam etmesi mümkün olmayacaktır.

Yolun oldukça bozuk olmasından dolayı Jandarmanın alanı kontrol etmesi de imkansızlaşmış durumda…

Bu 5 km’lik yolun yapılmasıyla; Eğirdir ve Beyşehir Göllerinin görüldüğü mükemmel bir manzaraya sahip Gemen Korusundaki, Men Tapınağı ve Kutsal Alan da bulunan farklı dönemlere ait çok sayıda tarihi eser, ilimiz ve ülkemiz kültür ve turizmine çok büyük katkılar sağlayacağından kimsenin kuşkusu olmasın…”