EKONOMİK FAKTÖRLER ve SİYASİ DAVRANIŞ-8

Dr.Öğr.Üyesi Bülent ÖZGÜL

Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Yalvaç Meslek Yüksekokulu Öğretim Üyesi

(Geçen haftadan  devam)

Mesleki statünün oy verme davranışı üzerindeki etkisi konusunda Kalaycıoğlu’nun Kore, Kenya ve Türkiye’de yapmış olduğu araştırmasında, her üç ülkedeki siyasi sistemde de meslek statüsü yüksek olan deneklerin düşük statülülere oranla daha yoğun biçimde siyasi yaşama katıldıklarını ileri süren hipotezi destekleyen bulgulara ulaşılmıştır. Kalaycıoğlu, meslek statüsü ile oy verme arasında pozitif, doğrusal ve istatistiksel bir ilişkinin var olduğunu ve bu ilişkinin üç siyasi sistemde de gözlenmiş olduğunu ileri sürmektedir. Oy verme ile meslek statüsü arasındaki ilişkiyle ilgili olarak Kalaycıoğlu’nun Kore, Kenya ve Türkiye’de yaptığı araştırmalar, bu konuda Türkiye’deki en önemli çalışmalardan biridir. Kalaycıoğlu çalışmasında oy verme ile ilgili olarak son iki genel seçimi ölçüt almıştır. Mesleki statüyü ifade eden rakamsal değerlerde, en yüksek statüye sahip olanlar: yüksek düzeydeki bürokratlar (örneğin müsteşar), büyük çaplı işletme sahipleri, yüksek düzey yöneticiler, avukat, doktor, hakim, üniversite öğretim görevliliği türünden meslekler bu basamakta “9”; orta düzeydeki bürokratlar, bürokraside bölgesel daire başkanları, orta çaplı şirketlerin orta düzeydeki yöneticileri, belediye başkanları, valiler, milletvekilleri vb. mesleklere sahip olanlar “8”; küçük işletme sahipleri, normal üstü toprak sahipleri, sendikaların alt düzey yöneticileri vb mesleklere sahip olanlar “7”; bürokrasinin alt sınırlarında yer alan memurlar, ufak dükkan sahipleri, oto tamircisi gibi vasıflı işçiler, geçimlik üretimden daha fazla üretim yapabilecek durumdaki çiftçiler vb mesleklere sahip olanlar “6”; şoför, kunduracı vb türden mesleklere sahip olanlar “5”; vasıfsız işçiler, geçimlik üretimde bulunan köylüler vb statüdeki kimseler “4”; topraksız köylü ve daha aşağı statüdeki işleri yapan mesleklere sahip olanlar “3”; işsiz olanlar “2”; ev kadınları “1” şeklinde düzenlenmiştir. Çalışmada şu sonuçlar elde edilmiştir (Kalaycıoğlu, 1983: 210-213):

Tablolara göre, Kenya için elde edilen bulgular meslek statüsü ile oy verme arasında doğrusal, pozitif bir ilişki olduğunu gösterirken, mesleki statü basamaklarının en yükseğinde bulunan deneklerin düzenli olarak oy vermeye fazla eğilim duymadıklarını da ortaya çıkartmaktadır. Oranlarının yüksek olduğu 4, 5 ve 6. meslek statülerindeki deneklerin büyük çoğunluğunun köylü olmaları dikkate alındığında köylülerin Kenya’da her iki seçimde de en fazla oy veren grubu oluşturduğu görülmektedir. Kore ve Türkiye’de ise meslek statüsü ve oy verme arasında belirgin bir ilişki görülmemekle birlikte, her iki siyasal sistemde de ev kadınlarının ve köylülerin yoğun olarak oy verme eğilimi içinde oldukları gözlenmiştir. Yine Kore’de işsizlerin düzenli olarak oy vermelerinden, bu durumun uyarılmış oylama haline dönüştüğünü ve bu tip oy vermenin özellikle işsiz, kadın ve köylü seçmen gruplarında yoğunlaştığını söylemek mümkündür. Türkiye için de benzer durumun geçerli olduğunu kadın ve köylü seçmenlerin tabloda verilen oy verme oranlarına bakarak söylemek mümkündür.

Statü farklılığının yanı sıra somut olarak bazı meslek gruplarının siyasi tercihler üzerinde etkisi olduğu da tespit edilen konular arasındadır. Bu konuyu ele alırken ekonomik hayattaki meslek gruplarını belli başlıklar altında incelemek daha uygun olacaktır. Bu noktada, diğerlerinden daha farklı bir şekilde etkiye sahip olduğu ve toplumda daha büyük bir çoğunluğa sahip olduğu düşünülen meslek grupları üzerinde durulacaktır. Kamu görevlileri, işçiler, çiftçiler, esnaf/serbest meslek sahipleri, öğrenciler, ev hanımları, emekliler ve işsizlerin siyasi tercihleri ve etki alanları kayda değer mesleki grupları içermektedir.

Sitembölükbaşı’na göre, diğer mesleklerle karşılaştırıldığında eğitim düzeyi en yüksek meslek gruplarından olan memurlar, aynı zamanda siyasete karşı en yüksek ilgi ve bilgi sahibi kesimdir. Bu ilginin oluşmasında eğitim düzeyinin yüksekliğinin yanı sıra hükümetlerin aldığı kararlardan en çok etkilenen kesimlerden biri olması nedeniyle kamu görevlilerinin siyasete ilgisi yüksek düzeydedir. Siyaset yapma konusunda sınırlara rağmen, kamu görevlilerinin sendikacılık, lobicilik gibi faaliyetlerle siyasete etki etme çabaları ve etki güçlerinin yüksekliği gözlemlenmektedir. Bu grupta özellik arz eden bir grup da öğretmenlerdir. Öğretmenler, gelecekteki seçmenlerin yetiştiricileri olarak siyasi hayatta oldukça önemli bir role sahiptir. Onların gerek eğitim düzeylerinin yüksekliği gerekse eğitim hayatındaki bu rolleri nedeniyle siyasete ilgileri de yüksek olmaktadır (Sitembölükbaşı, 2001: 44-45). Türkiye’de kamu görevlilerinin siyasi tercihlerinde CHP’nin daha öne çıktığını gösteren araştırmalar mevcuttur. Ergüder’in 1977 seçimleri öncesinde yaptığı çalışma sonucu, memurlar kategorisinde CHP, diğer partilere göre açık ara önde bir desteğe sahiptir. Memurlar kategorisinde CHP’ye verilen desteğin oranı 71,8 gibi yüksek bir oranda tespit edilmiştir (Ergüder, 2000: 300).

(Devamı var)