Emel Ergün yazdı: “Zihinsel Engelli Kişilerin Ailelerine ve Sosyal Çevreye Öneriler”

Zihinsel engellilik; doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrasında çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişimsel dönemde ortaya çıkar. Zihinsel engelliler yaşıtlarıyla uyumlu davranışlar gösteremezler. Bunun yanı sıra dikkat, algı, hafızaya alma ve muhakeme etme gibi zihinsel faaliyetlerde geridirler. Öz bakım, konuşma, duyusal ve motor becerilerde de yaşıtlarına göre yavaş gelişirler.

Bu süreçte aileler hayal kırıklığı içerisinde olup sıklıkla üzgün, endişeli ve öfkeli duygularla mücadele etmektedirler. Engelli çocukların aileleri öncelikle çocuğu kabul etmeli ve o çocuğunuzun size diğer çocuklardan daha çok ihtiyaç duyduğunu unutmamalısınız.

Lütfen ilgi ve şefkatinizi onlardan esirgemeyin. Çocuğun sosyalleşmesine destek verin, sokağa çıksın, arkadaşlık kursun, oyun oynasın. Onu diğer hastalıklardan korumak için hijyenine önem verin. Aşırı koruyucu davranmak çocuğu diğerlerinden ayrıştıracağı için kardeşi ya da kardeşleri varsa onlarla birlikte paylaşımlarını arttırın. En büyük korkularınızdan olsa da her zaman onun yanında olamayabilirsiniz bu sebeple ona özgüven kazandırın, gelişim durumuna uygun sorumluluklar verin. Duygusal ihtiyaçlarına önem verin ve onu öpün, sarılın; ona sevgi sözcükleri söyleyin. Asla çocuğunuzu başkalarıyla kıyaslamayın. Öğretilerinizi yavaş alacağını kabullenin, parça parça tekrarlar ile öğretin. Sabırlı olun ve öğretileriniz üzerinden zaman geçince tekrarlarda bulunun.

Zihinsel engelli kişilerle iletişim kurarken; Sabırlı olun. Kişinin bilgileri algılamasına müsaade edin. Kişinin anlamasına yardım etmek için onu yüreklendirin ve teşvik edin. Güzel sözler söyleyin. Söylediklerinizi sıklıkla tekrar edin. Yapmasını istediğiniz davranışları söylerken basitleştirin ve kolaylaştırın. Kısa cümleler ile ve az kelime ile konuşun. Hem duyabileceği hem de okuyabileceği şekilde birleştirerek anlatın. Söylediklerinizi görebileceği resimli örnekler vererek anlatın.

Zihinsel engelli çocuğa sahip aile bireyleri ve sosyal çevre, yaşam içerisinde stresli durumlarla karşılaşabilirler. Stresli durumlarla baş etmek için ipuçlarını şöyle sıralayabiliriz.

o  Stresle başa çıkmada öncelikle kişinin bir stres altında olduğunu hissetmesi ve bununla mücadele etmesi gerektiğinin farkında olması gerekir.

o  Stresle beraber insan vücudundaki kaslarda bir gerilim baş gösterir. Bu gerilimi ortadan aldırabilme sürecinde düzenli olarak egzersiz ve spor yapmak faydalı olacaktır.

o  Stres uyandıran durumları hiç kimseyle paylaşmamak mevcut stresimizi bir kat daha artıracaktır. Bu nedenle çevremizde bulunan, kendimize yakın hissettiğimiz kişilerle yaşadıklarımızı paylaşmak fayda sağlayacaktır.

o  Stresle baş etme sürecinde düzenli gece uykusu uyumak sizi yenileyecek, güne enerjik bir şekilde başlamanızı sağlayacaktır.

o  Kendinize yeni yeni hobiler edinin. Kitap okuyabilir, müzik dinleyebilirsiniz (Bu müziklerin içinizi karartmayan türden olmasına özen gösterin).

o  Olumlu ve güzel şeyler düşünmeye çalışın. Şunu unutmayın ki, nasıl düşünürseniz öyle hisseder ve öyle davranırsınız.

o  Kendinize vakit ayırın. Kendinizi ne kadar iyi hissederseniz, çocuğunuza da o ölçüde iyi bakım sağlayabilirsiniz.

o Engelli bakımı sizi yorabilir. Diğer aile fertlerinden destek isteyin. Aile fertlerinden destek alamıyorsanız gündüz bakım evlerinden ya da evde bakım veren servislerden faydalanabilirsiniz.

o Kendinizi yorgun ve çökkün hissettiğiniz, bu duygularla baş edemediğiniz dönemler olabilir. Bu dönemlerde mutlaka profesyonel destek alın.

Emel ERGÜN

Uzman Klinik Psikolog